سایکوز یا روان‌پریشی چیست؟

واژه سایکوز به معنی وضعیت روانی غیر طبیعی است که حالت‌های مختلفی را در برمی‌گیرد ولی اصلی‌ترین ویژگی آن‌ها نوعی قطع ارتباط با واقعیت است. در این حالات علاوه بر قطع ارتباط با واقعیت، اختلال در تفکر، درک و قضاوت نیز بروز می‌کند. معمولا بیمار رفتار و صحبت‌های غیر طبیعی دارد. فعالیت‌های جسمی و روانی او به حدی دچار اختلال می‌شود که باعث بهم ریختگی فعالیت‌های فردی و اجتماعی‌اش می‌شود. چنین بیماری معمولا از بیماری خود آگاهی ندارد و خود را سالم می‌داند و از درمان خودداری می‌کند. روانپریشی انواع مختلفی دارد مانند اسکیزوفرنیا، افسردگی روانپریشانه، اختلال دو قطبی، اختلال هذیانی و.......

علت بیماری‌های روانی به خوبی شناخته نشده است ولی آنچه مسلم است این است که عوامل ژنتیک، استرس‌های مختلف و نوع تعامل فرد با دیگران در ایجاد یا بروز آن‌ها مؤثر است.

کاربرد کاردرمانی در روانپزشکی:

امروزه ثابت شده است که درمان‌های دارویی برای بیماران روانی تنها طرق درمانی نیستند زیرا همه بیماران روانی مبتلا به اختلال ارگانیک نمی‌باشند چرا که در بسیاری از موارد عوامل مولد بیماری مسائیپل مختلف اجتماعی، اقتصادی، خانوادگی و غیره می‌باشند کهبایستی به طرق مختلف این مسائل را ریشه‌یابی کرده و امکاناتی را برای بیمار فراهم نمود تا خود در صدد رفع آن‌ها براید. لذا کاردرمانی یکی از مؤثرترین بخش‌هایی است که بخوبی می‌تواند نیازها و مشکلات بیماران را کشف نموده و به کمک دیگر همکاران و خانواده بیمار او را در حل معضل یاری نمود.

نگاهی به تاریخچه کاردرمانی در جهان:

در سال 1793 فیلیپ پینل اولین بیمارستان روان را ساخت در کتابش که در سال1801 چاپ شد رویکرد خود را به صورت تمرینات فیزیکی و کارهای دستی توصیف کرد. او معتقد بود کاری که با زحمت و تلاش انجام گیرد بهترین فاکتور در حفظ روحیه شاد و سلامتی فرد استو از طرفی توانایی بیمار برای بازگشت به حرفه و علایق قبلی با تلاش و کوشش بهترین نشانه بهبودی وی است. این رویکرد که به درمان اخلاق محور معروف شد دارای ویژگی‌هایی مانند احترام به این افراد و حفظ شرافت و کرامت انسانی بود. پینل در سال1809 یک برنامه درمانی بر اساس به کارگیری انواع فعایت‌ها با توجه به علاقه بیماران، تمرینات جسمانی، استفاده از محیط باز و نیز موزیک تنظیم کرد. که بر اساس کار اوتیمارستان‌های زیادی ایجاد شد که شامل اتاق‌هایی برای کارهای دستی، باغبانی و کارهای هنری و خلاقانه بود.

تاریخچه کاردرمانی در ایران:

در سال 1350 برای اولین بار به منظور ایجاد بخش کاردرمانی، یک تراپیست کاردرمان به نام خانم یانسن از طرف سازمان جهانی بهداشت به ایران آمد و اقدام به تاسیس این رشته در بیمارستان شفایحیاییان نمود.

مداخلات کاردرمانی در بخش روانپزشکی:

کاردرمانی روشی است که در مورد اغلب بیماران روانی می‌توان بکار برد و آنان را از خطر انزوا رهایی بخشید. ابعاد مهمی که کاردرمانگران در برنامه ریزی با بیمار روان مد نظر قرار می‌دهند عبارتند از:

*بهبود مهارت‌های ارتباطی، بین فردی و اجتماعی

*بهبود مهارت‌های عملکردی و رفتار کاری

*بهبود مهارت‌های شناختی

*بهبود مهارت‌های فرا شناختی و تقویت Ego Function

*بهبود وضعیت فیزیکی

*افزایش توجه به واقعیت‌های روزمره زندگی

*بهبود و پرورش قابلیت‌های بیمار با ارتقا و تکامل مهارت‌ها و توانائی‌های وی

*افزایش قدرت تصمیم گیری و عادات صحیح نسبت به کار و فعالیت

*ایجاد وضعیت‌های لازم و صحیح برای استقرار مناسبات و ارتباطات اجتماعی مفید و مؤثر

*آموزش مهارت‌های لازم برای کار و زندگی در جامعه

فرایند کاردرمانی در بخش روانپزشکی:

*فرایند کاردرمانی با ارجاع اغاز می‌شود. معمولا ارجاع توسط مسئول تیم درمان (روانپزشک) صورت می‌گیرد. مواردی که در ارجاع مورد توجه و نیاز کادرمانگر می‌باشد عبارت است از تشخیص، مشکلات اصلی بیمار از دیدگاه ارجاع دهنده، موارد درمانی مورد نیاز و احتیاطات لازم در مورد بیمار می‌باشد.

*بلافاصله پس از ارجاع مرحله دوم آغاز می‌گردد که شامل ارزیابی است. ارزیابی به صورت انفرادی و گروهی می‌باشد. تمرکز عمده ارزیابی بر کارکرد فانکشنال است.

*پس از اتمام مرحله ارزیابی مرحله سوم فرایند درمان که برنامه‌ریزی می‌بشاد آغاز می‌گردد. در این مرحله اطلاعات حاصل از ارزیابی آنالیز می‌شود و با رعایت پیش آگهی مورد انتظار از بیمار استراتژی‌های درمان و اهداف معنی‌دار برای فرد و چگونگی زمان اجرای آن‌ها مشخص می‌گردد.

#هدف عمده کاردرمانی کمک در کسب استقلال در زمینه‌های گوناگون فردی، اجتماعی،عاطفی و کاری است.

*مداخله درمانی در چهارمین مرحله از فرایند کاردرمانی و بر اساس اصول و اهداف تعیین شده به اجرا در می‌آید. اساسا فعالیت ابزار عمده کاردرمانگر است و بطور قطع وجه تمایز کاردرمانی با سایر رشته‌های درمانی است.

*در پنجمین روند از درمان بیمار در کاردرمانی، برنامه ترخیص پیگیری می‌شود. کاردرمانگران به طور فعال در تعیین آمادگی بیمار برای ترخیص و تشخیص حمایت مور نیاز شرکت می‌نمایند تا بیمار در جهتی که زندگی برایش معنادار است سوق داده شود. کاردرمانگر توانایی‌ها و مشکلات عملکردی بیمار را در حین ترخیص مشخص و ذکر می‌نماید.

# بیماران پس ار ترخیص از بیمارستان ممکن است مهارت‌های آموخته شده را فراموش کرده یا اطمینان به خود راجهت بکارگیری آن‌ها از دست بدهند. بدین منظور بایستی آموزش‌های عملیکه بخش عمده درمان است، پس از ارجاع به مراکز مختلف ادامه یابد تا در جهت سازماندهی مجدد مهارت‌ها، بیمار از حمایت‌های لازم برخوردار شود.

*در کاردرمانی، درمان متوجه واکنش‌های بیمار نسبت به محیط اطراف می‌باشد. در این روش سعی می‌شود روابط بین افراد اصلاح شود و احساس‌های مرضی مانند عدم اطمینان و اعتماد، ترس و سوء ظن، خشم و غیره که سبب پیدایش رفتارهای نامتناسب شده است از بین برود و حس اجتماعی بیمار یعنی احساس امنیت، احساس مسئولیت و حس همکاری که نشانه‌های سلامت می‌باشند به وی بازگردانده می‌شوند.